Wywołane są przez bakterie zwane meningokokami, które mogą spowodować zapalenie opon mózgowo-rdzenieowych, a nawet sepsę, czyli uogólnioną odpowiedź organizmu na zakażenie, określane wspólnie mianem inwazyjnej choroby meningokokowej. U ok. 20-40 % zdrowych ludzi tzw. nosicieli meningokoki występują w jamie nosowo-gardłowej nie powodując dolegliwości ani objawów. Najczęściej chorują dzieci do 4 roku życia i młodzież. Jednak pamiętać należy, że zachorować może każdy człowiek, bez względu na wiek. Najbardziej narażone są osoby mające bezpośrednie kontakty z chorymi lub zdrowymi nosicielami.
Zakażeniu sprzyjają ryzykowne zachowania:
- przebywanie w zatłoczonych pomieszczeniach o dużym natężeniu hałasu (dyskoteka, koncert),
- przebywanie dłuższy czas w grupie w zamkniętych pomieszczeniach (koszary, internaty, akademiki),
- przygodne pocałunki,
- picie z jednej butelki, używanie wspólnych sztućców,
- palenie tego samego papierosa,
- bardziej podatni na zakażenia są ludzie, których organizm jest osłabiony wcześniejszymi infekcjami, wysiłkiem fizycznym, stresem, długotrwałym odchudzaniem.
Zapobieganie polega głównie na stosowaniu szczepień ochronnych. Należy jednak pamiętać, iż szczepionka zabezpiecza jedynie przed zakażeniem meningokokami typu C ( obecnie najgroźniejsze) i nie zabezpiecza przed zakażeniem typu B. Szczepionkę można podawać osobom od 2 miesiąca życia. Powyżej 12 miesiąca życia podaje się 1 dawkę szczepionki. O szczepieniu decyduje lekarz. Drugim ważnym sposobem zapobiegania zakażeniom jest unikania ryzykownych zachowań.
Choroba rozwija się bardzo szybko. Objawy zakażenia meningokokowego podobne są do przeziębienia: gorączka, bóle stawowe, bóle mięśniowe, ogólne złe samopoczucie. Mogą wystąpić również bóle głowy, nudności, wymioty, sztywność karku, drgawki świadczące o zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Charakterystycznym objawem postępującego zakażenia jest wysypka wybroczynowa. Wysypka może być jednym z ostatnich objawów. U dzieci poniżej 2 roku życia te objawy mogą być mniej widoczne lub może wystąpić spowolnienie, rozdrażnienie, rozpaczliwy płacz, senność, pulsujące ciemiączko.
Po bezpośrednim kontakcie z osoba chorą na inwazyjną chorobę meningokokową należy natychmiast zgłosić się do lekarza lub pielęgniarki, którzy wdrożą odpowiednie postępowanie.
